Een eigenzinnig overzicht van de elektronische muziek in België.
In de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw speelde België naast - maar niet minder dan - Duitsland, een creatieve en dominerende rol in dit genre. Ontstaan in kleine kringen, werd de elektronische muziek in de jaren tachtig voor zeer grote groepen mensen wereldwijd al snel het zenit van hun muziekbeleving. Maar wat met het muzikale erfgoed van dit genre, deze historie, deze muziekbeweging?
Resonant sprak met Ben Van Alboom (journalist en onder meer presentator van het Studio Brussel programma Switch), de editor-in-chief van Elektropedia, een project dat het erfgoed van de Belgische elektronische muziek, nachtleven en club-scene van de ondergang probeert te redden. Van dit idee blijft voorlopig alleen maar het kijkboek ‘This Book Is Elektronic’ over.
Een beknopte geschiedenis
Het verhaal van de (Belgische) elektronische muziek laat men meestal in de vroege jaren tachtig beginnen, op het moment dat Belgische artiesten in onmiddellijke navolging van Duistland een heel andere soort muziek produceren dan men in Europa gewend was. Telex is daarin de eerste (met een knipoog naar het Duitse Kraftwerk) in een lange lijn artiesten die de basis en inspiratie vormen voor velen na hen.
De invloed van een groep als Front 242 valt moeilijk te onderschatten. Doorheen de jaren tachtig bouwen ze gestaag aan een genre dat later Electronic Body Music (EBM) zal genoemd worden. Het Belgische label R&S records lanceert artiesten van wereldformaat als Aphex Twin. Qua grensoverschrijdende invloed is het voorlopig laatste grote Belgische wapenfeit de opkomst van de New Beat, een vernieuwend elektronisch genre, geboren in de Destelbergse club Boccaccio. Ditmaal geeft België de toon aan en volgt eerst Duitsland en daarna Europa en de Verenigde Staten.
Deze muzikale evoluties kwamen ondanks de steun van radio’s en festivals tot stand. Het zou tot de late jaren negentig duren vooraleer radiozenders als Studio Brussel of de grote zomerfestivals elektronische muziek zouden draaien. Eenzelfde misprijzen was er voor de muziekbeleving: het nachtleven van clubs, discotheken en later de grootschalige, meerdaagse evenementen.
De elektronische muziek kwam geprofessionaliseerd uit de jaren tachtig en telde nu talrijke labels; de apparatuur werd meer gesofisticeerd en internationale DJ’s werden de ceremoniemeesters van bloeiende muzikale subcultuur. Muziek werd ter plaatste ‘gemixt’, opgenomen op audiocassettes en na een nacht feesten verkocht aan de bezoekers. DJ’s hielden de namen van de gespeelde platen angstvallig geheim voor hun concurrenten en overplakten het label van hun vinyl met blanco labels, de zogenaamde white-label records. Dit brengt nu uiteraard zware problemen met zich mee wanneer met dit erfgoed ter beschikking wil stellen; de auteursrechten van een white-label record zijn immers zeer moeilijk te achterhalen.
Elektropedia
White-label records en talloze anonieme audiocassettes zijn maar enkele van de uitdagingen waarmee Ben Van Alboom, de vaste medewerkers en de ongeveer 150 vrijwilligers van Elektropedia mee geconfronteerd worden. De aanzet en de financiering komen van energiedrankenproducent Red Bull. Zij hadden het idee van een tentoonstelling rond de geschiedenis van de Belgische elektronische muziek voorgesteld, wat evolueerde over een idee van een online tentoonstelling naar een online encyclopedie met beeld, tekst en geluid. Essentieel was dat de encyclopedie mee opgebouwd zou worden door de muziekliefhebbers zelf en chronologisch van de vroege jaren tachtig tot vandaag zou lopen.
Het team van Elektropedia bezocht alle hoeken van het koninkrijk op zoek naar de archieven van clubs en artiesten. Sommige clubs zoals het Gentse Culture Club hoorden het donderen in Keulen bij het horen van de term ‘archief’, anderen als Café d’Anvers hadden een uitgebreid en verzorgd archief. Het team werd uiteraard nauwkeurig samengesteld en maakte gebruik van haar uitgebreid netwerk binnen de elektronische scène om oproepen te lanceren naar privécollecties. Ook een reeks televisieprogramma’s over de geschiedenis van de Belgische elektronische muziek op TMF gaf het project een onverhoopt grote populariteit. De hoeveelheid ingezonden materiaal is zo groot dat vrijwilligers hun handen vol hebben met de ‘inventarisatie’ en digitalisering van het materiaal. In eerste instantie voert vooral het team van Elektropedia het tekst- en beeldmateriaal toe om een solide basis aan gegevens te hebben (alle plaatsen, artiesten, labels, evenementen en personen).
J. BOEL, J. FAES, M. FONSNY, B. VAN AELBOOM, This Book Is Elektronic (The Club Edition), z.p., 2009.
