Op 6 en 7 augustus 2018 nam Resonant deel aan het symposium Archiving intangible Cultural Heritage and Performing Arts in Lausanne.

De organisatie hiervan was in handen van Laboratory for Experimental Museology, verbonden aan de Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne. De campus met de hypermoderne bibliotheek is bijna even indrukwekkend als het meer van Genève.

Het tweedaagse symposium zette het documenteren, (her)gebruiken en presenteren van immaterieel cultureel erfgoed van podiumkunsten centraal. Om immaterieel erfgoed duurzaam en levend te houden (dus te borgen) is een sterke samenwerking met onderzoekers, techneuten, artiesten en wetenschappers nodig. Het symposium en de bijhorende workshops later in de week, focuste op strategieën om immaterieel erfgoed te beschrijven, te verzamelen en eventueel via re-enacting de archieven in de toekomst ‘levend’ te houden. De digitale mogelijkheden van vandaag bieden alleszins opportuniteiten om immaterieel erfgoed te herbeleven en te gebruiken en op een publieksvriendelijke manier te tonen.

Het documenteren van martial arts biedt methodieken om performing arts te beschrijven

De twee dagen van het symposium waren goedgevuld met aandacht voor de internationale en nationale context en reeds ondernomen acties, voorbeeldpraktijken uit het domein martial arts, de problematiek van re-enactment versus borgen en tot slot hoe data te verzamelen en te bewaren. Dit laatste aspect werd vooral toegelicht vanuit de erfgoedsector.

Voor Resonant was de presentatie over de digitalisering van het beeld- en geluidsarchief van het Montreuxfestival zeer verrrijkend. Het archief is opgenomen in het Memory of the World Register van Unesco. Uniek aan het archief is dat vanaf de start in 1967 onmiddellijk beeldopnames zijn gemaakt met de toenmalige nieuwste apparatuur. De opnames zelf zijn goed bewaard gebleven omdat een van de stichter – Claude Nobs – investeerde in een privédepot met de juiste klimatologische omstandigheden. Een digitaliseringsproject werd in 2007 opgestart. Zie: https://www.claudenobsfoundation.com en http://www.epfl-ecal-lab.ch/work/montreux-jazz-heritage-lab.

Enkele vaststellingen en bedenkingen over het gehele symposium:

• België is een complex land, maar Zwitserland ook. Het samenstellen van de inventaris werd sterk gestuurd om het evenwicht tussen de 26 kantons te kunnen bewaren. Meer info: http://www.lebendigetraditionen.ch.
• De Zwitserse samenwerkingsverbanden getuigen van zakelijk talent en innovatie. De projectmiddelen zijn indrukwekkend. Jammer genoeg blijkt de langetermijn bewaring geen sexy motief om fondsen te werven.
• Het begrip participatie wordt zeer ruim ingevuld. Manvi Seth (Departement of Museoglogy, National Museum Institute, India) beschreef het project over het documenteren van het religieuze Rammanfestival in de regio Garhwal (noorden van India) waarbij het participatief werken wordt ingezet om de afgesloten gemeenschappen te versterken in het borgen van tradities en praktijken. Daartegenover beschouwen de onderzoekers/documenteerders van het immaterieel erfgoed van de gevechtssporten (martial arts) het zelf beoefenen ervan als participatief.
• In de zoektocht naar de ‘juiste’ methode(n) om immaterieel erfgoed van performing arts te beschrijven, zien de verschillende kunstdisciplines wel mogelijkheden tot samenwerking. Documenteren van gevechtssporten sluiten zeer nauw aan het documenteren van dans. Er wordt echter nog niet zo veel samengewerkt met de erfgoedsector. De sprekers dachten soms opnieuw het warm water te hebben uitgevonden. De voorgestelde projecten waren artistiek gezien van kwalitatief hoog niveau en boden een mooi eindproduct. De keuze voor dergelijke presentaties is eigenlijk ook al subjectief. In de kunsten wil men het immateriële heel sterk vastleggen met materiële technologieën. Als die mogelijkheden er zijn, is dat zeker te overwegen. Dat levert mooie plaatjes op, maar dat is het dan ook.
• Documenteren van immaterieel erfgoed is iets anders dan het aanleggen van een archief. Voor de beeldende kunsten denkt men vaak dat het uitgebreid fotograferen/filmen van hedendaagse performances het borgen van immaterieel erfgoed is. Borgen is evenwel veel meer dan ‘iets doen met erfgoed’.
• De vernetwerkte structuur die in Vlaanderen is opgezet voor het borgen van immaterieel erfgoed werpt zijn vruchten af. De kennisdeling is alleszins groter en het warm water moeten we niet telkens opnieuw uitvinden.