Het boek en de cd Lokerse Liekskes geven zicht op een uniek stuk muzikaal verleden.

Vroeger, voordat er radio en televisie was, waren mensen die een aangename zangstem hadden en deze durfden te gebruiken een levende jukebox die het volk in de straten, cafés en op de markten muzikaal kon vermaken. Deze traditie is, net als een deel van het repertoire, verloren geraakt. Dankzij onderzoek, interviews en verzamelingen van partituren kan men toch een accuraat beeld verkrijgen van de volkse liedjes.

Muzikaal erfgoed uit het waasland: Lokerse Liekskes

Met het boek en de bijhorende cd willen de auteurs de volksliedjes die door Lokerse café- en marktzangers werden gezongen niet alleen samenbrengen, maar ze ook doen herleven. Deze liederen hadden een belangrijke maatschappelijke rol als verspreiders van nieuws. Ook de liedjes die gezongen werden op de werkvloer komen aan bod.

De heemkundige kring De Souvereinen heeft de afgelopen veertig jaar heel wat materiaal verzameld. Auteurs Paul De Schepper en Patrick Van Rijsselberghe gingen hiermee aan de slag. Ze bundelden wat reeds gekend was van het repertoire en gingen op zoek naar nog onbekend materiaal. Daarvoor interviewden ze Lokeraars over de oude zangcultuur. Tot slot engageerden ze diverse Lokerse orkesten om opnames te maken met eigentijdse interpretaties van oude liedteksten.

De selectie van de liederen gebeurde aan de hand van bepaalde criteria: liedjes met als thematiek Lokerse plaatsen, feiten of personen, maar ook meer algemeen gekende liedjes met een sterke Lokerse variant, of de beschrijving van een gebeurtenis vanuit een Lokers perspectief, en teksten of melodieën van de hand van Lokerse auteurs of componisten. Ten slotte werd naar liedjes gezocht die binnen de historische afbakening 1850-1950 pasten. Resonant droeg bij aan dit project met het nakijken van fondsen rond volksmuziek en met de afbakening van het onderzoek.

Lionel 'Tamboer' Bauwens - marktzanger in Lokeren

Na een inleidend deel over de werkwijze, selectieprocedure en definities van de liederen volgt een eerste deel waarin de voornaamste vertolkers van de Lokerse liedjes aan bod komen. De verschillende types zangers (rolzangers, marktzangers, gelegenheidszangers, café-chantantzangers etc.) worden beschreven. De auteurs schetsen aan de hand van bronnen, foto’s en interviews levendige portretten van deze vaak kleurrijke figuren. Men gaat in op hun rol in de maatschappij en hoe deze evolueert doorheen de tijd.

In een tweede deel gaat men dieper in op de liederen zelf. Een groot aantal liedjes zijn hier verzameld met een bijhorende beschrijving, informatie over de auteur, de tekst en in de meeste gevallen de partituur. Sommige zijn uitgeschreven in het Lokers dialect. Hiervoor werd gebruik gemaakt van de regels uit Marcel Pieters' Woordenboek van het Lokers Dialect. De liedjes zijn onderverdeeld in verschillende rubrieken: Leven en arbeid in Lokeren, Lokerse figuren, Politieke liederen, Kinderliedjes & aftelrijmpjes etc.

In de laatste delen bespreken de auteurs de overdracht van de liedjes doorheen de jaren en de oorsprong van sommige melodieën. Er wordt kort ingegaan op de voornaamste bewaarders van deze melodieën, de instrumentale volksmuziek en het verschil tussen schriftelijk en mondeling overgeleverde liedjes. En men behandelt liedjes die niet uit de marktraditie afkomstig zijn, zoals degene die onder de noemer ‘volksmuziek’ vallen of die door ‘buitenstaanders’ zijn geschreven.
Het hoe en waarom van de cd-opname met alle overwegingen die daarbij opduiken, besluit het boek. Met het boek en de cd ‘Lokerse Liekskes’ krijgen we een inkijk in dit unieke stukje muzikaal verleden.

Paul De Schepper, Gerry De Mol, Lokerse Liekskes, Culturele Raad Lokeren, Room, Sint-Niklaas, 2016, 259 p.