Een grotere diversiteit aan erfgoed, vraagt aanpassing van de bibliotheekcatalogus. Dat is in Antwerpen gebeurd.

De bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen stond tot 2010 hoofdzakelijk ten dienste van de kunstopleidingen van het conservatorium: muziek, woord en drama, dans. Dankzij diverse schenkingen en aankopen wist de instelling de voorbije jaren ook een enorme erfgoedcollectie uit te bouwen, waardoor haar werking verbreedde. Ze kreeg in 2010 het kwaliteitslabel van erkende erfgoedbibliotheek. Het ontsluiten van dit muzikaal erfgoed vereist een aangepaste manier van catalografische beschrijving en hiervoor wordt onder meer gebruikgemaakt van de archiefmodule van Brocade. 

De historische archieven en collecties die de bibliotheek onder haar hoede nam, bevatten een grotere diversiteit aan materiaaltypes: brieven, programmaboekjes, getuigschriften, knipselboeken, medailles, foto’s, schilderijen, enz. die elk op een gepaste manier ontsloten moeten worden voor het publiek. Vanuit erfgoedstandpunt is het bovendien belangrijk om de eenheid van afzonderlijke archieven en collecties minstens virtueel te behouden, zodat van elk element duidelijk is waar het vandaan komt, wie het verzamelde of uit welk archief het komt. De gewone catalogus die de bibliotheek gebruikte voor de partituren, opnames en literatuur, voldeed daardoor niet meer.

Sinds enige tijd maakt de conservatoriumbibliotheek gebruik van de archiefmodule van Brocade, het bibliotheeksysteem van de Universiteit Antwerpen. Die maakt het mogelijk om de archieven (van muzikanten, componisten, muziekorganisaties, enz.) op bestandsniveau te beschrijven en dat volgens de principes van ISAD(G), de internationale standaard voor de beschrijving van archieven. Daar kunnen vervolgens afzonderlijke objectbeschrijvingen aan gekoppeld worden. De archiefmodule laat met andere woorden toe om bestanden, objecten en documenten, die voordien onder de radar bleven omdat ze niet in de catalogus beschreven konden worden, voor het grote publiek vindbaar te maken. Van de archiefvormers wordt een authority record aangemaakt, gebaseerd op ISAAR, de internationale standaard voor de beschrijving van personen, families en instellingen.

Een bijkomend voordeel is dat de conservatoriumbibliotheek deel uitmaakt van het Anet-netwerk. Daartoe behoort onder meer ook het Letterenhuis Antwerpen, dat in het verleden (toen nog als Archief en Museum voor het Vlaamse Cultuurleven) heel wat muzikaal erfgoed verwierf. Dankzij de archiefmodule worden de vaak complementaire collecties van beide instellingen met één enkele zoekopdracht toegankelijk gemaakt.

De ISAD-tree van het archief van Jack Sels uit de catalogus van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen

Wat betekent dit voor de gebruiker? Zoeken op naam van de archiefvormer kan je nog altijd via de standaard catalogus van de bibliotheek. Wij zochten bijvoorbeeld via de eenvoudige zoekmodule naar het archief van Jack Sels (1922-1970), de Antwerpse tenorsaxofonist, componist en arrangeur (als auteur - persoonsnaam). Bij de verkregen zoekresultaten volgden we niet de link op zijn naam, wat ons tot een overzicht zou brengen van Sels composities en opnames daarvan die de conservatoriumbibliotheek bewaart. Wel klikten we op het informatie-icoon vóór zijn naam. Die link bracht ons naar een nieuwe webpagina waar we de mogelijkheid kregen te zoeken in de archiefmodule (Agrippa). Via die weg konden we een beknopte biografie van Sels raadplegen en kregen we een overzicht van de andere documenten en objecten (ingedeeld per type) van en met betrekking tot Sels. Mits nogmaals door te klikken op de omschrijvingen kan je de afzonderlijke objectrecords in hun volledigheid raadplegen. Via de link 'Archief van Jack Sels' kan je in de documenten snuisteren via de zogenaamde ISAD-tree, die een meer inhoudelijke indeling weerspiegelt. Toegegeven: de gebruiker moet heel wat doorklikken en het kost aanvankelijk moeite om daarin je weg te vinden, maar eens je het systeem doorgrondt, gaat een schat aan muzikaal erfgoed voor je open.

Website van de bibliotheek van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen