Op vrijdag 16 november organiseerde Resonant opnieuw een Dag van het muzikaal erfgoed.

Centraal thema van deze editie was (het erfgoed van) de volksmuziek. Een vijftigtal personen verzamelde voor de gelegenheid in het Huis van het Nederlands voor een goed gevulde studiedag vol boeiende presentaties.

De Dag van het muzikaal erfgoed was alweer aan zijn derde editie toe. Na twee eerdere themadagen in 2009 en 2010, die steeds in het teken stonden van meer generieke erfgoedthema’s – onder andere good practices rond de ontsluiting en valorisatie van muzikaal erfgoed of selectie en waardering – zoomden we dit jaar meer specifiek in op het volksmuziekerfgoed.

Een kleine vijftig vertegenwoordigers uit diverse sectoren (muziek- en erfgoedsector, onderwijs, onderzoekswereld, beleid) gingen met veel enthousiasme in op de uitnodiging. In een eerste blok van presentaties verkenden we samen met spreker Wim Bosmans het moeilijk te definiëren en af te bakenen begrip ‘volksmuziek’ en maakten we kennis met de grote diversiteit aan tradities die onder die noemer geplaatst werden of worden. Rob Belemans keek vanuit een erfgoedperspectief naar de volksmuziek. Op ludieke wijze maakte hij het publiek wegwijs in de immateriële componenten van muzikaal erfgoed en benadrukte de kansen die het recent voorgestelde ICE-platform biedt aan het volksmuziekerfgoed. Resonant-directeur Anne Mees ging dieper in op de componenten van een roerend erfgoedbeleid, lichtte een tipje van de sluier op met betrekking tot de krachtlijnen in Resonants activiteiten voor de komende beleidsperiode en formuleerde kernachtig met welke problemen het volksmuziekerfgoed te kampen heeft.

In een tweede luik kwamen een aantal personen en organisaties aan het woord die initiatieven opstartten rond de bewaring, ontsluiting en valorisatie van volksmuziekerfgoed. Filip Verneert, directeur van Muziekmozaïek vzw, hield een pleidooi voor het actief en creatief doorgeven van het volksmuziekerfgoed aan de volgende generaties, en toonde aan hoe Muziekmozaïek daar via tal van activiteiten zelf aan bijdraagt. Met de collectie van Lucy Gelber is begin dit jaar een ontzagwekkend geheel aan veldopnames van kinderliedjes uit heel Vlaanderen gedigitaliseerd. Luc De Kezel en Anne Mees lichtten toe hoe dit project tot stand gekomen is en welke toekomst het nog tegemoet gaat. Onderzoeker-muzikant Jean-Pierre Van Hees werd in het verleden als docent voortdurend geconfronteerd met een gebrek aan bruikbare bladmuziek voor ‘zijn’ instrument, de doedelzak. Samen met studenten van het Lemmensinstituut ging hij in oude Vlaamse bronnen op zoek naar geschikt repertoire, dat ze vervolgens aanpasten aan de mogelijkheden van het instrument: de vijfdelige publicatie Het moezelboek was geboren. In het Meetjesland zijn ze al enkele jaren overtuigd van de kansen die volksmuziekerfgoed biedt. Mieke Timmerman getuigde tijdens haar korte presentatie hoe Plattelandscentrum Meetjesland, Erfgoedcel Meetjesland en COMEET in 2006 de handen in elkaar sloegen om de streekeigen volksliedjes nieuw leven in te blazen en welk een dynamiek dit teweegbracht bij de inwoners van de regio. Matthias Cheyns van Erfgoedcel CO7 en Melanie Scheys van Muziekcentrum Dranouter ten slotte stelden twee recente projecten voor rond volksliedjes.

Voor de laatste plenaire presentatie keken we even over het muurtje naar onze bovenburen. Louis Peter Grijp en Martine de Bruin belichtten de Nederlandse Liederenbank. Ze zoomden daarbij in op de inhoud van deze online databank, de technische infrastructuur die schuilgaat achter de website en de vele (zoek)mogelijkheden die de databank biedt aan onderzoekers, muzikanten en publiek. Ze nodigden eveneens alle aanwezigen uit om de Nederlandse Liederenbank verder aan te vullen vanuit Vlaanderen en zo samen van de Nederlandse Liederenbank een nog sterker ontsluitings- en onderzoeksinstrument voor de volksmuziek te maken.

De deelnemersgroep splitste vervolgens in twee. In een besloten vergadering met muzikanten/onderzoekers die zelf vele veldopnames bewaren, stelde Klaas Jaap van der Meijden de voorlopige resultaten voor van zijn lokalisatieproject naar veldopnames binnen het terrein van de volksmuziek. Vervolgens brainstormden we over de noden die deze gigantische erfenis met zich meebrengt en over mogelijke oplossingen.

Met de andere groep deelnemers gingen we dieper in op de verschillende benaderingen die leven m.b.t. het volksmuziekerfgoed. We vonden Hubert Boone bereid om in een interview zijn standpunt te belichten en te vertellen hoe hij als muzikant/onderzoeker naar de volksmuziek en het volksmuziekerfgoed kijkt. Het project Kempen zingt! stelt het gezongen erfgoed van de Antwerpse Kempen centraal. Coördinator Sanne Van den Eynden en Cor Vanistendael, die sinds de aanvang nauw bij het project betrokken is vanuit de Erfgoedcel Noorderkempen, deelden graag hun ervaringen met de aanwezige deelnemers via een terugblik op het projectverloop.

Deze Dag van het muzikaal erfgoed is natuurlijk geen eindpunt. Uit alle presentaties en gesprekken die tijdens deze studiedag gevoerd zijn, bleek niet alleen hoe divers alle actoren naar het volksmuziekerfgoed kijken en er mee omgaan, maar vooral dat er veel goesting is om de handen uit de mouwen te steken. Resonant zal, alvast in nauwe samenwerking met Muziekmozaïek vzw, bekijken met welke verdere acties het volksmuziekerfgoed in de toekomst nog beter bewaard, ontsloten en gevaloriseerd kan worden.

Het uitgebreide verslag van deze studiedag kan u lezen in de eerstvolgende nieuwsbrief.