Afgelopen jaar voerde Resonant een lokalisatieproject uit naar het muzikaal erfgoed van etnisch-culturele minderheden in de mijnstreek.
Resonant verwierf hierdoor niet alleen een zicht op het muziekleven van deze groepen en het erfgoed dat bewaard wordt maar ook heel wat inzichten en expertise rond dit tot voor kort onbekende terrein.
Hoewel de noden en behoeften van het autochtoon muzikaal erfgoed zeer reëel zijn, kunnen we de staat van veel muzikaal erfgoed van etnisch-culturele minderheden meer dan precair noemen. Deze sector kan minder – of denkt minder te kunnen – terugvallen op de traditionele netwerken van bewaarinstellingen, expertisecentra, koepelorganisaties en belangenbehartigers. De bestaande erfgoedinstellingen zijn hier vaak onbekend; een breed verspreid idee over het belang van cultureel erfgoed is vaak afwezig. Tot Resonant dieper groef en ontdekte dat men zich doorgaans bij het woord ‘erfgoed’ dan wel weinig kan voorstellen maar vele organisaties binnen deze etnisch-culturele minderheden wel degelijk actief met muzikaal erfgoed omgaan.
| Zowel Poolse (geëmigreerd tijdens het interbellum), Italiaanse (vanaf 1946), Turkse (vanaf 1963), Griekse, Sloveense als Oekraïense organisaties werden bevraagd, naast enkele met een interculturele werking. De term organisatie is hierin soms misleidend aangezien de grenzen tussen een eerder los verband tussen geëngageerde individuen, formele organisaties, koepelorganisaties en zelfs inter-familiaire contacten, vaak overlappend zijn. Archieven worden dan ook samengevoegd of gesplitst wanneer organisaties fuseren of splitsen of worden vaak door één of meerdere privé personen bewaard. Hoewel het de vele organisaties en geëngageerde individuen niet aan motivatie ontbrak, waren enkele aanbevelingen over de basis van zorg en beheer van archief vaak niet overbodig. |
|
 vele organisaties houden extensieve documentatie bij over hun activiteiten |
| Vele organisaties houden extensieve documentatie bij over hun activiteiten. Hier een collectie van het inmiddels verdwenen Poolse Szarotka uit Beringen (1958-1985) |
Elke gemeenschap die haar oorsprong vindt in migratie naar aanleiding van de mijnbouw in het Limburg van de vorige eeuw, herbergt organisaties die actief een muzikale traditie uit het land van herkomst beoefenen. Muziek werd hierbij ‘breed’ geïnterpreteerd. Het gaat bijvoorbeeld zowel over de Italiaanse volksdanscultuur onder begeleiding van live muzikanten, Poolse volksmuziek of muziek als één element binnen het beleven van de bredere cultuur zoals bij de organisatie Szarotka die naast volksdans- en muziekgroepen ook onderricht in de Poolse taal overkoepelt. Ook een religieuze invalshoek is mogelijk zoals bij het Michaëlkoor (een Oekraïens kerkkoor) of een levensbeschouwelijke invalshoek zoals bij de Samenwerking Limburgse Alevieten. Enkele organisaties zijn opgericht uit een voornamelijk sociale bekommernis zoals het Alomtonenkoor dat oorspronkelijk werd opgericht voor vrouwen in een vluchthuis, om hen een positieve tijdsvulling te geven maar dat ondertussen openstaat voor het brede publiek. Het Genker Mijnwerkerskoor is expliciet opgericht om de Limburgse mijnwerkersgeschiedenis levend te houden en sociale contacten tussen ex-mijnwerkers te versterken.
| Op het vlak van verworven expertise, heeft Resonant moeten vaststellen dat haar meer ‘klassieke’ methode van lokalisatie niet volstaat wanneer men, zoals bij dit muzikaal erfgoed meermaals bleek, vele vormen van immaterieel muzikaal erfgoed tegenkomt. Of het nu gaat om het aanleren van het bespelen van de saz (een muziekinstrument in de luitfamilie dat in de mediterane wereld, het nabije oosten en centraal Azië veel voorkomt) of het traditioneel Pools volksdansen waarbij zowel dans als muziek deel uitmaken van een groter traditioneel gebeuren, ligt de erfgoedwaarde niet zozeer in de objecten zelf maar in de praktijken waarin ze gebruikt worden. |  enkele muziekinstrumenten uit de collectie van de Turkse Music Club uit Genk, waaronder enkele sazenkele muziekinstrumenten uit de collectie van de Turkse Music Club uit Genk, waaronder enkele saz |
Ook het leeuwendeel van het repertoire zelf dat door de verschillende gemeenschappen uit het land van herkomst is ‘meegenomen’ of in de mijnstreek zelf tot stand is gekomen (met tal van liederen die over de mijnbouw handelen) werd en wordt mondeling overgeleverd, zonder dat dit tastbare objecten oplevert . Veel van dit immaterieel erfgoed is weinig of niet gedocumenteerd.
De aanwezigheid van dit ongedocumenteerd, immaterieel erfgoed vormt samen met de vaak bedreigde voortzetting van vele verenigingen, de voornaamste bekommernis op erfgoedvlak. Bij vele muziekverenigingen van etnisch-culturele minderheden is er op dit moment een breuk te merken in de muziekbeleving tussen vorige generaties en de ‘jongere’ generaties van vandaag. Men twijfelt dan ook terecht aan het voortbestaan van vele muziekverenigingen. Resonant maakte de verenigingen er alvast op attent dat bij ontbinding een plan ter herbestemming van archiefmateriaal wenselijk kan zijn en bood zijn assistentie hierbij aan.
 enkele stukken traditionele klederdracht die bij vele muzikale evenementen een belangrijke rol spelen |
| enkele stukken traditionele klederdracht die bij vele muzikale evenementen een belangrijke rol spelen links: enkele stukken uit de collectie van het Turkse EZGI, volksdans- en muziekvereniging uit Houthalen rechts: enkele stukken uit de collectie van het Griekse Zorbades uit Genk |
Dit project bleek een interessante afwisseling van het reguliere lokalisatiewerk waarbij Resonant zijn methoden heeft kunnen scherpstellen en een vaak vergeten doelgroep heeft bereikt. Het netwerken binnen deze gemeenschappen liep aanvankelijk wat stroef maar resulteerde toch in het consulteren van vele organisaties, waarbij Resonant veel dank verschuldigd is aan projectmedewerker Katia Malecki.
